ভূগোল অধ্যয়নৰ আহিলা: মানচিত্ৰ

(১) তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ চমু উত্তৰ দিয়া—

(ক) মানচিত্ৰৰ উপাদান কেইবিধ আৰু কি কি?

উত্তৰ: মানচিত্ৰৰ উপাদান তিনিবিধ৷ সেইবোৰ হ’ল— দূৰত্ব, দিশ আৰু সাংকেতিক চিহ্ন৷

(খ) প্ৰধান দিশ চাৰিটা কি কি?

উত্তৰ: প্ৰধান দিশ চাৰিটা হ’ল— পূব, পশ্চিম, উত্তৰ, দক্ষ‍িণ৷ 

(গ) মানচিত্ৰৰ মাপনী বুলিলে কি বুজা?

উত্তৰ: ভূ-পৃষ্ঠৰ ওপৰৰ দূৰত্বক মানচিত্ৰৰ দূৰত্বৰ লগত যি অনুপাতত হ্ৰাস কৰি দেখুওৱা হয় তাকেই মাপনী বা স্কেল বোলে৷

(ঘ) কিছু ক্ষেত্ৰত গোলকতকৈ মানচিত্ৰ কিদৰে বেছি সুবিধাজনক?

উত্তৰ: কিছু ক্ষেত্ৰত গোলকতকৈ মানচিত্ৰ বেছি সুবিধাজনক৷ গোটেই পৃথিৱীখনৰ বিষয়ে একেলগে অধ্যয়ন কৰাৰ ক্ষ‍েত্ৰত গোলকসটো উপযুক্তভাৱে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি; কিন্তু আমি যেতিয়া পৃথিৱীৰ কোনো এটা অংশ অর্থাৎ কোনো দেশ, ৰাজ্য, জিলা, চহৰ বা গাঁও আদিৰ বিষয়ে অধ্যয়ন কৰিবলৈ লওঁ, তেতিয়া গোলকৰ সলনি ‍মানচিত্ৰ বেছি সুবিধাজনক হয়৷ মানচিত্ৰত সৰু অংশ এটাৰ সবিশেষ পোৱা যায়৷

(ঙ) মানচিত্ৰ আৰু নক্সাৰ মাজত পার্থক্য কি?

উত্তৰ: গোটেই পৃথিৱীখন বা ইয়াৰ কোনো এটা অংশ সৰু আকাৰলৈ পৰিৱর্তন কৰি কাগজ বা তেনে কোনো সমতল পৃষ্ঠত দিশ আৰু দূৰত্বৰ অনুপাত ঠিক ৰাখি অংকন কৰা চিত্ৰই হ’ল মানচিত্ৰ৷ আনহাতে নক্সা হ’ল ডাঙৰ মাপনীৰ সহায় লৈ অংকন কৰা সৰু ঠাই এখনৰ চিত্ৰ৷

(চ) মানচিত্ৰ অধ্যয়নৰ ক্ষেত্ৰত সাংকেতিক চিহ্নবোৰে কি দৰে সহায় কৰে?

উত্তৰ: মানচিত্ৰ অধ্যয়নৰ ক্ষেত্ৰত সাংকেতিক চিহ্নবোৰে বিশেষভাৱে সহায় কৰে৷ মানচিত্ৰত কোনো এখন ঠাইৰ ঘৰ-দুৱাৰ, ৰাস্তা-ঘাট, দলং, গছ-গছনি, ৰে’লপথ, পুখুৰী, কুঁৱা, খেতি-পথাৰ আদিৰ প্ৰকৃত আকাৰ আৰু আকৃতিত আঁকি‍ দেখুৱাব পৰা নাযায়৷ সেয়েহে, এই তথ্যবোৰ বিভিন্ন আখৰ, ৰং, ৰেখা, চিহ্ন আদিৰ সহায়ত দেখুওৱা হয়৷ মানচিত্ৰত ব্যৱহাৰ হোৱা এই চিহ্নবোৰ গোটেই পৃথিৱীতে একে হোৱা হেতুকে এইবোৰৰ সহায়ত আমি যিকোনো এখন ঠাইৰ বিভিন্ন ধৰণৰ তথ্যসমূহ জানিব পাৰোঁ৷

(২) শুদ্ধ উত্তৰটোত ‘✔’ চিহ্ন দিয়া—

(ক) উদ্ভিদৰ বিতৰণ দেখুওৱা মানচিত্ৰবিধ হ’ল—

    (১) বতৰৰ মানচিত্ৰ

    (২) বিষয়ভিত্তিক মানচিত্ৰ

    (৩) ৰাজনৈতিক মানচিত্ৰ

উত্তৰ: বিষয় ভিত্তিক মানচিত্ৰ৷ ✔

(খ) তলৰ কোনটো দেখুৱাবলৈ মানচিত্ৰত নীলা ৰং ব্যৱহাৰ কৰা হয়—

    (১) পানী ভাগ

    (২) পর্বত

    (৩) সমভূমি

উত্তৰ: পানী ভাগ৷ ✔

(গ) কম্পাছ ‍ব্যৱহাৰ কৰা হয়—

    (১) সাংকেতিক চিহ্ন দেখুৱাবলৈ৷

    (২) প্ৰধান দিশ নির্ণয় কৰিবলৈ৷

    (৩) দূৰত্ব জুখিবলৈ৷

উত্তৰ: প্ৰধান দিশ নির্ণয় কৰিবলৈ৷ ✔

(ঘ) তলৰ কোনটোৰ বাবে মাপনীৰ প্ৰয়োজন?

    (১) মানচিত্ৰ অংকন

    (২) আর্হি চিত্ৰ

    (৩) চিহ্ন

উত্তৰ: মানচিত্ৰ অংকন৷ ✔