(১) তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ চমুকৈ লিখা—
(ক) প্ৰধান ভূ-অৱয়বকেইটা
কি কি?
উত্তৰ: প্ৰধান ভূ-অৱয়বকেইটা
হ’ল— পর্বত, পাহাৰ, মালভূমি আৰু সমভূমি৷
(খ) পর্বত আৰু মালভূমিৰ
পার্থক্য কি কি?
উত্তৰ:
| পৰ্বত | মালভূমি |
|---|---|
| (১) পর্বত হ’ল প্ৰাকৃতিকভাৱে থকা অতি ওখ ঠাই৷ | মালভূমি হৈছে কিছুমান পর্বত বা পাহাৰৰ ওপৰত থকা বহল সমতল ঠাই৷ |
| (২) পর্বতৰ থিয় শিখৰ থাকে৷ | পৰ্বতৰ দৰে মালভূমিৰ থিয় শিখৰ দেখা নাযায়৷ মালভূমিৰ ওপৰভাগ বহল আৰু সমতল৷ |
| (৩) পর্বতৰ উচ্চতা ইয়াৰ চাৰিওফালে থকা ভূ-ভাগতকৈ অত্যন্ত অধিক হয়৷ | মালভূমিৰ উচ্চতা মাত্ৰ কেইমিটাৰমানৰ পৰা কেইবাহাজাৰ মিটাৰ হ’ব পাৰে৷ |
(গ) উৎপত্তিৰ ফালৰ পৰা
পর্বত-পাহাৰক কি কি ভাগত ভাগ কৰা হয়?
উত্তৰ: উৎপত্তিৰ ফালৰ
পৰা পর্বত-পাহাৰক তিনিটা ভাগত ভাগ কৰা হয়—
(i) আগ্নেয় পর্বত
(ii) ভংগিল পর্বত
(iii) স্তূপ পর্বত৷
(ঘ) পর্বত-পাহাৰ মানুহৰ
কি কি কামত আহে?
উত্তৰ: মানুহৰ জীৱন যাপনত
পর্বত-পাহাৰৰ ভূমিকা অতি গুৰুত্বপূর্ণ৷ পর্বত-পাহাৰবোৰত থকা খনিজ সম্পদসমূহ আহৰণ
কৰি মানুহে নানান কামত খটুৱায়৷ পর্বতৰ হিমবাহ আৰু নিজৰাৰ পৰা উৎপত্তি হোৱা নদীৰ
পানী মানুহৰ উপযোগী পানীৰ ভঁৰাল৷ দুখন পর্বতৰ মাজৰ দ অঞ্চলত নদী আৰু জুৰিত বান্ধ
দি জলাশয়ৰ সৃষ্টি কৰি এই জলভাণ্ডাৰৰ পৰা জলবিদ্যুত শক্তি উৎপাদন কৰা হয়৷ আকৌ সেই
পানী মানুহে খেতি-বাতিৰ লগতে অন্যান্য কাম-কাজত ব্যৱহাৰ কৰে৷ পাহাৰৰ ঢালত খেতিয়কে
বিভিন্ন ধৰণৰ শাক-পাচলি আৰু ফল-মূলৰ খেতি কৰে৷ পর্বত-পাহাৰত থকা অৰণ্যসমূহে মানুহৰ
দৈনন্দিন জীৱনৰ প্ৰয়োজনীয় খৰি, ফল-মূল, গৃহ নির্মাণৰ সামগ্ৰী পশুখাদ্য আৰু অনেক
ঔষধি উদ্ভিদৰ যোগান ধৰে৷ এই সমূহৰ উপৰি পর্বত-পাহাৰত থকা উদ্ভিদে ইয়াৰ ওচৰ-পাঁজৰ
অঞ্চলৰ উষ্ণতা, বায়ুমণ্ডলৰ উত্তাপ, বতাহ, বৰষুণ নিয়ন্ত্ৰণতো বিশেষ ভূমিকা পালন
কৰে৷
(ঙ) সমভূমি কেনেকৈ গঠিত
হয়?
উত্তৰ: নৈ, জান-জুৰিৰ
বোৱঁতী পানীয়ে উচ্চ ভূমিৰ পৰা শিল, বালি, মাটি আদি উটুৱাই আনি নিম্নভূমি অঞ্চলত
জমা কৰে৷ লাখ লাখ বছৰ জুৰি চলি থকা এই কার্যৰ ফলত উচ্চ ভূমিসমূহ ক্ষয়প্ৰাপ্ত হৈ
উচ্চতা কমি সমভূমিৰ সৃষ্টি হয়৷ আনহাতে নিম্ন ভূমিসমূহতো জমা হোৱা গেদবোৰৰ ফলত
সমভূমিৰ সৃষ্টি হয়৷ কেতিয়াবা ভূ-আন্দোলনৰ ফলতো কোনো নিম্ন ভূমি উঠি আহি
সমভূমিৰ ৰূপ লয়৷
(চ) নদী উপত্যকা কিয় ঘন
জনবসতিপূর্ণ?
উত্তৰ: সাধাৰণতে নদী
উপত্যকা অঞ্চলৰ মাটি কৃষিকার্যৰ বাবে উপযুক্ত হোৱাৰ লগতে এনে অঞ্চলবোৰত উদ্যোগ,
পশুপালন আদিৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় পানীৰ সুবিধা থাকে৷ তদুপৰি মাছ ধৰা বৃত্তি আৰু কম
খৰচী যাতায়তৰ সুবিধা থকাৰ বাবেও এনে অঞ্চলসমূহত জনবসতি ঘন৷
(ছ) পার্বত্য
অঞ্চলসমূহত সাধাৰণতে কিয় জনবসতি সেৰেঙা?
উত্তৰ: পার্বত্য
অঞ্চলসমূহ সাধাৰণতে থিয় ঢালযুক্ত আৰু শিলাময় হোৱাৰ হেতুকে কৃষিকার্য আৰু গৃহনির্মাণৰ
বাবে প্ৰয়োজন হোৱা সমতল ভূমিৰ অভাৱ পৰিলক্ষিত হয়৷ এই অঞ্চলবোৰ বাট-পথ নির্মাণৰ
বাবেও অসুবিধাজনক৷ তদুপৰি এনে অঞ্চলৰ জলবায়ু মানুহৰ জীৱন নির্বাহৰ বাবে অধিক
উপযোগী নোহোৱাৰ বাবে পার্বত্য অঞ্চলত মানুহৰ জনবসতি সেৰেঙা৷
(২) শুদ্ধটোত (✓ )
চিন দিয়া—
(ক) পাহাৰতকৈ পর্বত
বেলেগ হোৱাৰ মূল কাৰণ—
(১) উচ্চতা (২) ঢাল (৩) গঠন প্ৰক্ৰিয়া
উত্তৰ: উচ্চতা৷
(খ) হিমবাহ থকা স্থান
হ’ল—
(১) সমভূমি
(২) পর্বত (৩) মৰুভূমি
উত্তৰ: পর্বত৷
(গ) দক্ষিণাত্য
মালভূমিৰ অৱস্থান—
(১) চীনত (২) নেপালত (৩) ভাৰতবর্ষত
উত্তৰ: ভাৰতবর্ষত৷
(৩) খালী ঠাই পূৰ কৰা—
(ক) ৰ’দ, বতাহ, বৰষুণ
আদিৰ ফলত ভূ-আকৃতিৰ পৰিৱর্তন হ’লে তাক ______ প্ৰক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা পৰিৱর্তন হোৱা
বুলি কোৱা হয়৷
উত্তৰ: ৰ’দ, বতাহ, বৰষুণ
আদিৰ ফলত ভূ-আকৃতিৰ পৰিৱর্তন হ’লে তাক _বাহ্যিক_ প্ৰক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা পৰিৱর্তন
হোৱা বুলি কোৱা হয়৷
(খ) হিমালয় আৰু আল্পচ
একোখন _____ পর্বত৷
উত্তৰ: হিমালয় আৰু
আল্পচ একোখন _ভংগিল_ পর্বত৷
(গ) _______ সমূহ
সাধাৰণতে খনিজ সম্পদত চহকী৷
উত্তৰ: _মালভূমি_ সমূহ
সাধাৰণতে খনিজ সম্পদত চহকী৷
(ঘ) ______ অঞ্চলত
যাতায়ত ব্যৱস্থা আটাইতকৈ সহজসাধ্য৷
উত্তৰ: _সমভূমি_ অঞ্চলত
যাতায়ত ব্যৱস্থা আটাইতকৈ সহজসাধ্য৷
(ঙ) বোৱঁতী পানীৰ
সোঁতে ______ সৃষ্টিত বিশেষ ভূমিকা লয়৷
উত্তৰ: বোৱঁতী পানীৰ
সোঁতে _সমভূমি_ সৃষ্টিত বিশেষ ভূমিকা লয়৷
(৪) তলত দিয়া পৃথিৱীৰ মানচিত্ৰখনত কেইখনমান পর্বতমালাৰ অৱস্থান দিয়া আছে৷ ভূচিত্ৰাৱলী চাই প্ৰতিখনৰ কাষৰ খালী ঘৰত তলত দিয়া ক্ৰমিক নম্বৰসমূহ বহুওৱা—
(১) হিমালয় পর্বতমালা
(২) আল্প্ছ পর্বতমালা
(৩) ৰকি পর্বতমালা
(৪) এণ্ডিজ পর্বতমালা
উত্তৰ:
(৫) মানুহে
পর্বত-পাহাৰ, গছ-গছনি, শিল-মাটি আদি অপৰিকল্পিতভাৱে কাটি থাকিলে এদিন আমাৰ কি কি
অসুবিধা হ’ব পাৰে, পাঠৰ আধাৰত এটি টোকা লিখা৷
উত্তৰ: পৃথিৱীত থকা
পর্বত-পাহাৰ, গছ-গছনি, শিল-মাটি আদিয়ে পৃথিৱীৰ ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰি আছে৷ যাৰ ফলত
পৃথিৱীৰ সকলো জীৱৰে জীৱন ধাৰণ সম্ভৱ হৈ উঠিছে৷ কিন্তু আমি যদি অপৰিকল্পিতভাৱে
পর্বত-পাহাৰ, গছ-গছনি, শিল-মাটি আদি ব্যৱহাৰ কৰি থাকোঁ, তেতিয়া পৃথিৱীৰ প্ৰাকৃতিক
ভাৰসাম্য নষ্ট হ’ব৷ যধে-মধে গছ-গছনি কটা, পাহাৰ কাটি দ ঠাই পূৰোৱা, য’তে-ত’তে
খননকার্য কৰাৰ ফলত প্ৰাকৃতিক উদ্ভিদৰ লগতে বন্যপ্ৰাণী জীয়াই থকাৰ ক্ষেত্ৰতো
সমস্যাৰ সৃষ্টি হ’ব৷ প্ৰাকৃতিক ভাৰসাম্য নষ্ট হোৱাৰ ফলত জলবায়ুৰ ওপৰত বিৰূপ
প্ৰভাৱ পৰিব, যাৰ ফলত আমি অতিমাত্ৰা বৃষ্টিপাত বা খৰাঙৰ সন্মুখীন হ’ব পাৰোঁ৷ যধে-মধে
প্ৰাকৃতিক সম্পদ ব্যৱহাৰ কৰাৰ ফলত মানুহৰ মৌলিক প্ৰয়োজনীয় সা-সামগ্ৰী, খাদ্যসামগ্ৰী
আদিৰ ক্ষেত্ৰতো নাটনিৰ সৃষ্টি হ’ব৷ তদুপৰি গছ-গছনি কটাৰ ফলত মানুহৰ লগতে সমগ্ৰ
জীৱকুলে অক্সিজেনৰ অভাৱ আৰু গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধি আদিৰ দৰে সমস্যাৰ লগত যুঁজিব
লাগিব৷
(৬) ভূচিত্ৰাৱলী চাই
হিমালয় পর্বতৰ পৰা উৎপত্তি হোৱা কেইখনমান নৈৰ নাম লিখা৷
উত্তৰ: হিমালয় পর্বতৰ পৰা উৎপত্তি হোৱা কেইখনমান নৈৰ নাম হ’ল— সিন্ধু, যমুনা, গংগা, ব্ৰহ্মপুত্ৰ৷
যুগুতালে— বৰ্ণালী ঠাকুৰে
