১৷ উত্তৰ লিখা:
(ক) পানীৰ উৎসসমূহ কি কি?
উত্তৰ: পানীৰ উৎসসমূহ হৈছে—পুখুৰী, কুঁৱা, খাল-বিল, নদ-নদী, জান-জুৰি, সাগৰ-মহাসাগৰ, হ্ৰদ আদি৷
(খ) ভূ-গৰ্ভত পানী নাটনি হ’ব পৰাৰ দুটা কাৰণ লিখা৷
উত্তৰ: ভূ-গৰ্ভত পানীৰ নাটনি হোৱাৰ দুটা কাৰণ হ’ল—
(১) মানুহৰ কাৰ্যকলাপৰ ফলত গছ-গছনিৰ সংখ্যা হ্ৰাস পোৱা৷
(২) পানীৰ অপৰিমিত ব্যৱহাৰ৷
(গ) বতাহত ভাহি থকা ক্ষুদ্ৰ ক্ষুদ্ৰ পানীৰ কণিকাবোৰক কি বুলি কোৱা হয়?
উত্তৰ: বতাহত ভাহি থকা ক্ষুদ্ৰ ক্ষুদ্ৰ পানীৰ কণিকাবোৰক ভাপ বুলি কোৱা হয়৷
(ঘ) কুঁৱাৰ পানীৰ উৎস কি?
উত্তৰ: কুঁৱাৰ পানীৰ উৎস হ’ল ভূ-গৰ্ভ৷
(ঙ) নৈ, হ্ৰদ, সাগৰ, জান-জুৰিৰ পানীক কিহে ভাপলৈ পৰিৱৰ্তন কৰে?
উত্তৰ: নৈ, হ্ৰদ, সাগৰ, জান-জুৰিৰ পানীক সূৰ্যৰ তাপে ভাপলৈ পৰিৱৰ্তন কৰে৷
২৷ শুদ্ধ উত্তৰটোত চিন দিয়া:
(ক) পুখুৰীৰ পানী হৈছে ভূ-পৃষ্ঠৰ/ ভূ-গৰ্ভৰ পানী৷
(খ) বৰষুণৰ পানী মাটিৰে নিগৰি/ দমকলেৰে ভূ-গৰ্ভ পায়৷
(গ) পকী ঠাইৰে/ মাটিৰে পানী সহজে নিগৰি ভূ-গৰ্ভলৈ যাব পাৰে৷
(ঘ) শিল বৰষুণত শিল/ বৰফ থাকে৷
৩৷ খালী ঠাই পূৰ কৰা:
(ক) দমকলৰ পানীৰ উৎস হৈছে _______৷
উত্তৰ: দমকলৰ পানীৰ উৎস হৈছে ভূ-গৰ্ভ ৷
(খ) পৰ্বতৰ শীতল অঞ্চলত পানী ______ হিচাপে থাকে৷
উত্তৰ: পৰ্বতৰ শীতল অঞ্চলত পানী বৰফ হিচাপে থাকে৷
(গ) সাগৰৰ পানী ______৷
উত্তৰ: সাগৰৰ পানী লুণীয়া ৷
৪৷ ভূ-গৰ্ভৰ পানীৰ পৰিমাণ একে ৰাখিবলৈ ল’ব পৰা দুটা ব্যৱস্থা উল্লেখ কৰা৷
উত্তৰ: ভূ-গৰ্ভৰ পানীৰ পৰিমাণ একে ৰাখিবলৈ ল’ব পৰা দুটা ব্যৱস্থা হ’ল—
(ক) পানীৰ পৰিমিত ব্যৱহাৰ৷
(খ) গছ-গছনি ৰোপণ৷
৫৷ সাগৰৰ পানী কিয় পোনপটীয়াকৈ ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰি?
উত্তৰ: সাগৰ পানীত নিমখ মিহলি হৈ থাকে বাবে ইয়াক পোনে পোনে ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰি৷
৬৷ ভূ-গৰ্ভৰ পানী কি কামত ব্যৱহাৰ কৰা হয়?
উত্তৰ: (ক) ভূ-গৰ্ভৰ পানী বিভিন্ন ঘৰুৱা কামত যেনে, কাপোৰ ধোৱা, বাচন-বৰ্তন ধোৱা আদি কামত ব্যৱহাৰ কৰা হয়৷
(খ) উদ্যোগ আদিত ব্যৱহাৰ কৰা হয়৷
(গ) পৰিশোধন কৰি খোৱাৰ বাবেও ব্যৱহাৰ কৰা হয়৷
(ঘ) কৃষিকৰ্মৰ বাবে জলসিঞ্চন পদ্ধতিৰে শস্যক্ষেত্ৰত ব্যৱহাৰ কৰা হয়৷
৭৷ শিল বৰষুণ আৰু বৰষুণৰ মাজৰ পাৰ্থক্য লিখা৷
উত্তৰ: সূৰ্যৰ তাপত ভূ-পৃষ্ঠৰ পৰা ভাপ হৈ ওপৰলৈ উৰি যোৱা ভাপবোৰ ঠাণ্ডা বায়ুৰ সংস্পৰ্শত গোট মাৰি সৰু সৰু পানীৰ কণিকালৈ পৰিৱৰ্তিত হয়৷ এনেকুৱা বহুতো পানীৰ কণিকা গোট খাই যেতিয়া গধুৰ হৈ পৰে, তেতিয়া সেইবোৰ পানীৰ টোপাল হিচাপে ধৰাপৃষ্ঠলৈ নামি আহে আৰু ইয়াকে বৰষুণ বুলি কোৱা হয়৷
আনহাতে ভাপৰ পৰা সৃষ্টি হোৱা সেই পানীৰ কণিকাবোৰ যেতিয়া অধিক ঠাণ্ডা বায়ুৰ মাজেৰে যায়, তেতিয়া সেইবিলাক ওপৰতে গোট মাৰি বৰফ হৈ পৰে৷ সেই বৰফবোৰ যেতিয়া ধৰাপৃষ্ঠলৈ নামি আহে, তাকে শিল বৰষুণ হোৱা বুলি কোৱা হয়৷
৮৷ জলচক্ৰৰ ছবি এখন আঁকি ৰং কৰা৷
