১) ‘সবাতোকৈ আপোন' কবিতাটো শুদ্ধ উচ্চাৰণেৰে পঢ়া আৰু তলৰ প্ৰশ্নসমূহৰ উত্তৰ দিয়া৷
(ক) ‘সবাতোকৈ আপোন’ কবিতাটিৰ কবিগৰাকীৰ নাম কি?
উত্তৰ: ‘সবাতোকৈ আপোন’ কবিতাটিৰ কবিগৰাকীৰ নাম নৱকান্ত বৰুৱা৷
(খ) কবিয়ে কাক কাক সবাতোকৈ আপোন বুলি কৈছে?
উত্তৰ: কবিয়ে নিজৰ মাতৃক, নিজৰ জন্মভূমি আৰু নিজৰ মাতৃভাষাক সবাতোকৈ আপোন বুলি কৈছে৷
(গ) কবিয়ে প্ৰাণৰ চিনাকি বুলি কাৰ কাৰ কথা কৈছে?
উত্তৰ: কবিয়ে প্ৰাণৰ চিনাকি বুলি নিজৰ জন্মভূমিৰ নগৰ, গাঁও, জান-জুৰিৰ কথা কৈছে৷
(ঘ) আমাৰ ধৰণী (পৃথিৱী) খন কিহেৰে ভৰা?
উত্তৰ: আমাৰ ধৰণী (পৃথিৱী) খন গছ-লতা, ফুলেৰে ভৰা৷
(ঙ) কবিয়ে জগতখন কাৰ কাৰ যোগেদি চিনি পাবলৈ আশা কৰিছে?
উত্তৰ: কবিয়ে জগতখন নিজৰ জন্মদাত্ৰী মাতৃ আৰু মাতৃভাষাৰ যোগেদি চিনি পাবলৈ আশা কৰিছে৷
২) কঠিন শব্দৰ অর্থবোৰ জানো আহা৷ লগতে তুমি বুজি নোপোৱা শব্দবোৰ বাছি উলিওৱা—
| শব্দ | অৰ্থ |
|---|---|
| ধৰণী | পৃথিৱী |
| আপোন | নিজৰ |
| প্ৰাণৰ | মৰমৰ |
| স্নেহ | মৰম |
| চিনিম | চিনাকি হ’ম |
৩) তলত উল্লেখ কৰা বাক্যবোৰৰ নঞৰ্থক শব্দৰ তলত আঁচ টানি দিয়া—
(ক) মই স্কুললৈ নাযাওঁ৷
(খ) সীতাই গান গাব নাজানে৷
(গ) ৰহিমে বল খেলিব জানে; কিন্তু ক্ৰিকেট খেলিব নাজানে৷
(ঘ) চৰাইটো সৰু, উৰিব নোৱাৰে৷
(ঙ) যদুৱে কবিতা আবৃতি কৰিব নাজানে৷
৪) শেষৰ উচ্চাৰণৰ মিল থকা শব্দবোৰ মিলোৱা—
৫) তলৰ নিৰ্দিষ্টতাবাচক প্ৰত্যয়েৰে একোটি বাক্য সাজা—
কণ— পোনাকণে কিতাপ পঢ়ি আছে৷
কোছা— মাজনীৰ চুলিকোছা কিচ্কিচীয়া ক’লা আৰু দীঘল৷
জনী— ছোৱালীজনীয়ে গীত গাই আছে৷
খন— তেওঁ দিয়া কিতাপখন পঢ়ি বৰ ভাল পালোঁ৷
খিলা— পাতখিলা সেউজীয়া৷
জন— ল’ৰাজন খেলা-ধূলাত পাৰ্গত৷
জনী— ছোৱালীজনী পঢ়া-শুনাত ভাল৷
টি— উৰি ফুৰা পখিলাটি দেখাত অতিকে শুৱনি৷
টো— তেওঁ ফুটবলটো বহু দূৰলৈ মাৰি পঠিয়ালে৷
৬) তোমাৰ জন্মভূমিৰ বিষয়ে পাঁচটা বাক্য লিখা—
উত্তৰ: (i) জন্মভূমিখন মোৰ অতিকে আপোন৷
(ii) প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্যৰে জন্মভূমিখন মনোমোহা৷
(iii) ই বহুতো জাতি-জনগোষ্ঠীৰ মিলনভূমি৷
(iv) ই বিচিত্ৰ সংস্কৃতিৰ সমন্বয়ৰ ক্ষেত্ৰ৷
(v) বৈচিত্ৰ্যতাৰ মাজত ঐক্যৰ ই এক উৎকৃষ্ট নিদৰ্শন৷
৭) তলৰ কবিতাফাকিৰ মূল ভাৱ নিজৰ ভাষাত লিখা—
| “হয়তো নহ’ব পাৰে | মোৰ ভাষা সবাতো সুৰীয়া |
| তথাপি আপোন এই ভাষা, | |
| তাৰেই প্ৰকাশ কৰোঁ | অন্তৰৰ ভাব কুমলীয়া |
| সুখ দুখ স্নেহ শান্তি আশা৷” | |
1. Look at the picture below carefully and help the man find the right route to the treasure box by using your pencil.
2. a) Let us learn some new words and their meanings-
| Word | Meaning |
|---|---|
| adventure | an unusual and exciting or daring experience. |
| lame | unable to walk without difficulty as the result of an injury or illness affecting the leg or foot |
| narrow | of small width in relation to length. |
| escape | b r e aks free from confinement or control |
| pickaxe | a tool for breaking hard surfaces, with a long wooden handle and a curved metal with a curved metal bar with a sharp point |
b) Now let’s read the lesson ‘Tom Sawyer’ and find and underline the above words in the lesson.
c) Find and write some more new words from the lesson ‘Tom Sawyer’ underline them and write the words and their meanings with the help of dictionary. You may take help of others also to know the meanings.
| Word | Meaning |
|---|---|
| 1. treasure | a collection of valuable things such as gold, silver and jewellery |
| 2. spade | a garden tool with a broad metal part and a long handle, used for digging. |
| 3. staircase | a set of stairs inside a building including the banisters |
| 4. grumble | to complain about somebody/something, especially something that is not really very serious. |
| 5. downstairs | down the stairs; on or to a floor of a house or building lower than the one you are on, especially the one at ground level. |
☞ The teacher/ guardians will help students to check dictionary or will say the meanings.
3. a) Let’s learn the different types of the sentences.
| Types of sentences | Function | Example | Final punctuation |
|---|---|---|---|
| Assertive | Statement: It tells us something | Ram likes to eat mangoes | .(full stop) |
| Interrogative | Question: It asks us something | Does Ram like mangoes? | ? (interrogation mark) |
| Imperative | Command: It tells us to do something | Stop! Close the window. | ! or. (Exclamation mark and full stop) |
| Exclamatory | Exclamation: It expresses surprise | What an adventurous story he told us! | ! (exclamation mark) |
b) Now, let’s identify the different types of sentences given below. Tick the correct options.
i. On a Saturday evening, the two friends decided to go on a treasure hunt.
◻ Exclamatory sentence
◻ Assertive sentence ✔
◻ Interrogative sentence
◻ Imperative sentence
ii. “Have you thought of the pickaxe and the spade”?
◻ Exclamatory sentence
◻ Assertive sentence
◻ Interrogative sentence ✔
◻ Imperative sentence
iii. “Thank God! We had a narrow escape!”
◻ Exclamatory sentence ✔
◻ Assertive sentence
◻ Interrogative sentence
◻ Imperative sentence
iv. Go and search for hidden treasure, Joe.
◻ Exclamatory sentence
◻ Assertive sentence
◻ Interrogative sentence
◻ Imperative sentence ✔
c) Find out more sentences of different types from the story ‘Tom Sawyer’ and write 4 sentences of each type.
Assertive sentence
(i) Tom was fon of adventures.
(ii) Tom and huck entered the house armed with a pickaxe and a spade.
(iii) The two men cried in joy.
(iv) The man left the pickaxe in the house.
Interrogative sentence
(i) Have you thought of the pickaxe and the spade?
(ii) Who left them there?
(iii) But, where is the treasure, Tom?
(iv) Who brought them here?
Imperative sentence
(i) Forget the man who buried the box.
(ii) Let's search the house.
(iii) Don't worry, Huck.
(iv) Let's go and search for hidden treasure in some other haunted place.
Exclamatory sentence
(i) Thank God!
(ii) We had a narrow escape!
(iii) See! I told you!
(iv) Treasures are indeed buried in haunted house!
4. Look at the pictures below and find the matching words for them from the lesson.
 |
| a) Ha u nt e dh o us e |
 |
| b) Stair c a s e |
 |
| c) Pix a x e |
5. Form a story from the jumbled sentences and write-
A Fox and a Crow
a) Once, a boy was eating a bun on the roof.
b) As soon as he opened his mouth, the bun got down.
c) A fox was passing from there.
d) The crow went away and sat on the branch of a tree.
e) Suddenly a crow came and snatched the bun from his hand.
f) He flattered the crow by saying that his voice was wonderful.
g) Immediately, the fox picked the bun and disappeared.
h) He saw the bun in the peak of the crow and got an idea.
i) He requested the crow to sing a song and the crow started singing.
Ans: Once, a boy was eating a bun on the roof. Suddenly a crow came and snatched the bun from his hand. The crow went away and sat on the branch of a tree. A fox was passing from there. He saw the bun in the peak of the crow and got an idea. He flattered the crow by saying that his voice was wonderful. He requested the crow to sing a song and the crow started singing. As soon as he opened his mouth, the bun got down. Immediately, the fox picked the bun and disappeared.
☞ Students will try to read and understand the story ‘Tom Sawyer’ and try arrange the sequence of events of the story.
शिक्षण संकेत/टिप्पणी:
शिक्षक/अभिभावक/विद्यार्थी स्वयं यह गीत गाएँ और बच्चों को सुनाएँ तथा उन्हें अपने साथ साथ गवाएँ৷
कार्यकलाप: 1
निम्नलिखित चित्रों को ध्यान से देखो और बताओ कि ये किस-किस क्षेत्र में सेवा कर रहे हैं तथा कामयाब हुए हैं-
 |
| डाँक्टर |
 |
| शिक्षक |
 |
| फोटोग्राफर |
 |
| किसान |
 |
| फोजी |
 |
| पायलत |
कार्यकलाप : 2
निम्नलिखित कविता/गीत की पंक्तियों को सही उच्चारण तथा लय के साथ पढ़ो/गाओ :
जैसै :
हम होंगे कामयाब एक दिन
हो हो मन में है विश्वास
पूरा है विश्वास
हम होंगे कामयाब एक दिन
टिप्पणी: इस तरह विद्यार्थी गीत की बाकी सभी पंक्तियों का पठन अभ्यास करेंगें৷ शिक्षक/अभिभावक इसमें विध्यार्थियों की सहायता करेंगे৷
कार्यकलाप: 3
आप/आपलोग बताओ कि बड़े होकर/आगे आपलोग क्या-क्या बनना चाहोगे और क्यों ?
जैसै:
मैं गायक बनना चाहता हूं৷
क्यों कि गाना मुझे बहुत पसंद है
इस प्रकार शिक्षक/अभिभावक विद्यार्थी से इन सवालों का हल कराएंगे या संभव होने पर विद्यार्थी स्वयं इसका हल करेंगे৷
कार्यकलाप: 4
आओ, आपलोग अपना-अपना परिचय दें :
जैसै:
1. मेरा नाम .......... है৷
2. मैं छठी कक्षा मैं पढ़ता/पढ़ती हूँ৷
3. मेरी उम्र/आयु ग्यारह साल है৷
4. मेरा शोक साहित्यिक बनना है৷
5. मेरे विद्यालय का नाम नाज़िरा उच्च माध्यमिक विद्यालय है৷
इस प्रकार के अन्य प्रश्नों का समाधान भी विद्यार्थी स्वयं करेंगे या शिक्षक/अभिभावक की सहायता लेकर करेंगे, जो अपनी पहचान तथा व्यक्तित्व या अन्य आम जरुरी जानकारी से संबंधित हो৷
कार्यकलाप: 5
निम्नलिखित शब्दों के अर्थ लिखिए/ जानें :
कामयाब = सफल
डर = भय, त्रस, खौफ़, आशंका।
और = दो शब्दों या वाक्यों को जोड़नेवाला शब्द, तथा।
पूरा = भरा हुआ, परिपूर्ण, यथेष्ट, भरपूर।
विश्वास = निश्चित धारणा, यक़ीन, भरोसा৷
शांति = निःशब्दता, सूनापन, मन की स्थिरता।
शिक्षक/अभिभावक इसमें विद्यार्थियों की सहायता करेंगे৷
टिप्पणी: इस प्रकार बच्चें स्वयं अथवा शिक्षक/अभिभावक बच्चों को ऐसी अन्य गीत/कविताओं के पठन, आवृत्ति, गायन का अभ्यास करें/कराएँ৷ देशभक्तिमूलक गीत/कविताओं का और अन्य अभ्यास भी आवश्यक होगा৷ ऐसी गीत/कविताएँ विद्यार्थियों के मन, व्यक्तित्व पर प्रभावी, योगात्मक परिवर्तन लाती हैं৷
ক্ৰিয়াকলাপ—1
1. তলৰ সংখ্যাকেইটা আখৰেৰে লিখা:
| (i) 3,102 | তিনি হাজাৰ এশ দুই |
| (ii) 4,999 | চাৰি হাজাৰ ন শ নিৰানব্বৈ |
| (iii) 41,365 | একচল্লিছ হাজাৰ তিনি শ পঁয়ষষ্ঠি |
| (iv) 30,010 | ত্ৰিছ হাজাৰ দহ |
2. অংকৰে লিখা:
3. তলৰ সংখ্যাবোৰ বিস্তৃত ৰূপত লিখা:
4. তলত দিয়া সংখ্যাবোৰক ডাঙৰৰ পৰা সৰুলৈ সজোৱা:
(i) 12097, 12970, 12790, 12079
সমাধান: 12970, 12790, 12097, 12079
(ii) 96259, 20635, 96025, 87562, 70025
সমাধান: 96259, 96025, 87562, 70025, 20635
(iii) 29763, 92763, 29367, 29376, 92673
সমাধান: 92763, 92673, 29763, 29376, 29367
(iv) 34567, 35467, 34657, 34756, 34765
সমাধান: 35467, 34765, 34756, 34657, 34567
ক্ৰিয়াকলাপ-2 স্থানীয় মান উলিওৱা -
তোমালোকে পঞ্চম শ্ৰেণীত পাই অহা স্থানীয় মানৰ তালিকাখন মনত পেলোৱাচোন—
| কোটিৰ গোট | লাখৰ গোট | হাজাৰৰ গোট | এককৰ গোট | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| দহ কোটি | এক কোটি | দহ লাখ বা এক নিযুত | এক লাখ | দহ হাজাৰ বা এক অযুত | এক হাজাৰ | শতক | দহক | একক |
| 9টা অংক 10,00,00,0000 |
8টা অংক 10,00,00,000 |
7টা অংক 10,00,000 |
6টা অংক 1,00,000 |
5টা অংক 10,000 |
4টা অংক 1,000 |
3টা অংক 100 |
2টা অংক 10 |
1টা অংক 1 |
তলৰ আঁচ টনা সংখ্যাবোৰৰ স্থানীয় মান লিখা-
(a) 9146 ; 1 শতক = 1 শতক = 1 x 100 = 100
(b) 5651 ; 5 হাজাৰ = 5 x 1000 = 5000
(c) 24652 ; 2 অযুত = 2 x 10000 = 20000
(d) 58982 ; 8 হাজাৰ = 8 x 1000 = 8000
(e) 79012 ; 1 দহক = 1 x 10 = 10
(f) 287649 ; 8 অযুত = 8 x 10000 = 80000
সংখ্যা লিখাৰ ভাৰতীয় পদ্ধতি:
ভাৰতীয় পদ্ধতিত সংখ্যাবোৰৰ লিখোঁতে প্ৰথমে সোঁফালৰ পৰা ক্ৰমে তিনিটা আৰু তাৰ পিছত দুটা দুটা অংক এৰি কমা দি যাব লাগে৷ যেনে: 451736209 ⟶ 45,17,36,209
পঞ্চলিশ কোটি সোতৰ লাখ ছয়ত্ৰিশ হাজাৰ দুশ ন
নিজে চেষ্টা কৰা:
| সংখ্যা | ভাৰতীয় পদ্ধতিত কমা বহুৱালে | আখৰেৰে লিখিলে |
|---|---|---|
| 97057201 | 9,70,57,201 | ন কোটি সত্তৰ লাখ সাতাৱন হাজাৰ দুশ এক |
| 99990046 | 9,99,90,046 | ন কোটি নিৰানব্বৈ লাখ নব্বৈ হাজাৰ ছয়চল্লিছ |
| 9840123 | 98,40,123 | আঠানব্বৈ লাখ চল্লিছ হাজাৰ এশ তেইছ |
সংখ্যা লিখাৰ আন্তৰ্জাতিক পদ্ধতি:
| বিলিয়ন গোট | মিলিয়ন গোট | হাজাৰৰ গোট | এককৰ গোট | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| এশ বিলিয়ন | দহ বিলিয়ন | বিলিয়ন | এশ মিলিয়ন | দহ মিলিয়ন | মিলিয়ন | এশ হাজাৰ | দহ হাজাৰ | হাজাৰ | শতক | দহক | একক |
| 100000000000 | 10000000000 | 1000000000 | 100000000 | 10000000 | 1000000 | 100000 | 10000 | 1000 | 100 | 10 | 1 |
আন্তৰ্জাতিক পদ্ধতিত সংখ্যাবোৰ লিখোঁতে সোঁহাতৰ পৰা প্ৰতি তিনিটা অংকৰ পিছত কমাবোৰ ব্যৱহাৰ হয়৷ প্ৰথম কমাই হাজাৰ আৰু দ্বিতীয় কমাই মিলিয়ন সূচায়৷
উদাহৰণ: 79821902⟶ 79,821,902 : ঊনাশী মিলিয়ন আঠশ একৈশ হাজাৰ ন শ দুই
নিজে চেষ্টা কৰা:
| সংখ্যা | আন্তৰ্জাতিক পদ্ধতিৰে লিখিলে | আখৰেৰে লিখিলে |
|---|---|---|
| 9435369 | 9,435,369 | ন মিলিয়ন চাৰি শ পঁয়ত্ৰিছ হাজাৰ তিনি শ ঊনসত্তৰ |
| 88764964 | 88,764,964 | আঠাশী মিলিয়ন সাত শ চৌষষ্ঠী হাজাৰ ন শ চৌষষ্ঠী |
| 99990046 | 99,990,046 | নিৰানব্বৈ মিলিয়ন ন শ নব্বৈ হাজাৰ ছয়চল্লিছ |
ভাৰতীয় আৰু আন্তৰ্জাতিক পদ্ধতিৰ তুলনা:
| সংখ্যা | ভাৰতীয় পদ্ধতি | আন্তৰ্জাতিক পদ্ধতি |
|---|---|---|
| 1 | একক | একক |
| 10 | দহক | দহক |
| 100 | শতক | শতক |
| 1000 | হাজাৰ | হাজাৰ |
| 10000 | দহ হাজাৰ | দহ হাজাৰ |
| 100000 | এক লাখ | এশ হাজাৰ |
| 1000000 | দহ লাখ | মিলিয়ন |
| 10000000 | কোটি | দহ মিলিয়ন |
| 100000000 | দহ কোটি | এশ মিলিয়ন |
| 1000000000 | এশ কোটি | বিলিয়ন |
তালিকাখন চাই তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া:
(i) 1 বিলিয়ন = 1000 মিলিয়ন
(ii) 1 কোটি = 10 মিলিয়ন
(iii) 10 লাখ = 1 মিলিয়ন
(iv) 10 মিলিয়ন =1 কোটি
(v) 1 বিলিয়ন = 100 কোটি
কিছুমান ব্যৱহাৰিক সমস্যা সমাধান কৰোঁ আহা—
1. উদাহৰণ: এখন চহৰৰ জনসংখ্যা 11528735৷ ইয়াৰে 1357632 জন মানুহে ক’ভিড-19 ৰ প্ৰতিষেধক ছিটা ল’লে৷ কিমানজন মানুহে প্ৰতিষেধক ছিটা ল’বলৈ বাকী থাকিল?
সমাধান: চহৰখনৰ জনসংখ্যা = 11528735
প্ৰতিষেধক ছিটা ল’লে = 1357632
বাকী থাকিল = 10171103
উ: প্ৰতিষেধক ছিটা ল’বলৈ 10,71,103 জন বাকী থাকিল৷
2. উদাহৰণ: এটা কোম্পানীয়ে যদি এমাহত 5 মিলিয়ন প্ৰতিষেধক ছিটা প্ৰস্তুত কৰে, তেন্তে কোম্পানীটোৱে এদিনত কিমান ছিটা প্ৰস্তুত কৰে?
সমাধান: 5 মিলিয়ন = 5 x 1000000 = 5000000
দিয়া আছে,
30 দিনত প্ৰস্তুত কৰে 5000000 টা
1 দিনত প্ৰস্তুত কৰিব = 5000000/30 টা
500000/3 টা
= 166666.66 টা
=1666667 টা (প্ৰায়)
উ: 1,66,667 টা
3. উদাহৰণ: অচ্যুতক এসপ্তাহৰ বাবে ঘৰ চলাবলৈ তলত দিয়া ধৰণৰ সামগ্ৰীৰ প্ৰয়োজন হয়৷
চাউল— 2100 গ্ৰাম, আলু— 2.8 কি.গ্ৰা., দাইল— 1.4 কি.গ্ৰা., চেনি— 350 গ্ৰা, চাহপাত— 280 গ্ৰা৷ তেওঁক 30 দিনৰ বাবে কিমান পৰিমাণৰ সামগ্ৰীৰ প্ৰয়োজন হ’ব?
সমাধান:
সামগ্ৰী
7 দিনৰ বাবে
1 দিনৰ বাবে
30 দিনৰ বাবে
কাৰ্য: তোমালোকেও ঘৰত এদিনত বা এসপ্তাহত কিমান সামগ্ৰীৰ প্ৰয়োজন হয় মা-দেউতা বা ঘৰৰ ডাঙৰজনৰ লগত আলোচনা কৰি এমাহৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় সামগ্ৰীৰ হিচাপ কৰা৷
4. উদাহৰণ: গুৱাহাটীৰ পৰা বৰপেটা ৰোডলৈ বাছৰ প্ৰতিটো টিকটৰ মূল্য 130 টকা৷ এখন বাছৰ পৰিচালকে গুৱাহাটীৰ পৰা বৰপেটালৈ যাওঁতে টিকটৰ বিপৰীতে ভাড়া সংগ্ৰহ কৰি মুঠ 3380 টকা পালে৷ যদি বাছখনে কেৱল গুৱাহাটীৰ পৰা বৰপেটালৈ যোৱা যাত্ৰীহে উঠাইছিল আৰু প্ৰতিজন যাত্ৰীক টিকট দিছিল, তেন্তে পৰিচালকে সিদিনাখন কিমান সংখ্যক টিকট দিছিল?
সমাধান: গুৱাহাটীৰ পৰা বৰপেটালৈ প্ৰতিটো টিকটৰ মূল্য = 130 টকা
মুঠ ভাড়া সংগ্ৰহ = 3380 টকা
টিকটৰ সংখ্যা = সংগৃহীত ভাড়া/ প্ৰতিটো টিকটৰ মূল্য
3380/ 120
= 26
উ: টিকটৰ সংখ্যা = 26
নিজে চেষ্টা কৰা:
(1) এজন মানুহে ঘৰ সাজিবৰ কাৰণে 126350 টকাৰে মাটি কিনিলে৷ ঘৰ সাজোঁতে খৰচ কৰিলে 1860257 টকা৷ তেওঁৰ মুঠ কিমান টকা খৰচ হ’ল?
(2) এটা পুথিভঁড়ালৰ মুঠ 226458 খন কিতাপ আছে৷ বছৰৰ আৰম্ভণিৰ প্ৰথম সপ্তাহত 49957 খন কিতাপ পঢ়ুৱৈক দিয়া হ’ল৷ পুথিভঁড়ালটোৰ মুঠ কিমানখন কিতাপ থাকিল?
(3) এখন মটৰ চাইকেলৰ মুল্য 57690 টকা৷ তেনেকুৱা 85 খন মটৰ চাইকেলৰ মুঠ মূল্য কিমান হ’ব?
(4) এক কুইণ্টল (1 কুইণ্টল = 100 কি.গ্ৰা.) চাউলৰ মূল্য 4960 টকা হ’লে 25 কি.গ্ৰা. চাউলৰ মূল্য কিমান হ’ব?
(5) এটা শ্ৰেণীত 40 গৰাকী ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আছে৷ যদি প্ৰতিগৰাকী ছাত্ৰ/ছাত্ৰীক দৈনিক 250 মিলিলিটাৰকৈ গাখীৰৰ প্ৰয়োজন হয়, তেন্তে 30 দিনত কিমান লিটাৰ গাখীৰৰ প্ৰয়োজন হ’ব?
(6) দৈনিক বাতৰি কাকত এখনৰ মুঠ পৃষ্ঠা 12 টা৷ যদি প্ৰতিদিনে 11980 খন বাতৰি কাকত ছপা হয়, তেন্তে দিনটোত ছপা হোৱা মুঠ পৃষ্ঠাৰ সংখ্যা কিমান?
পূৰ্বজ্ঞান
আমি বিভিন্ন ধৰণৰ খাদ্য খাওঁ৷ আমাৰ দেশ ভাৰতবৰ্ষত বিভিন্ন অঞ্চলৰ মানুহৰ খাদ্যাভ্যাস ভিন্ ভিন্৷ আমাৰ দেশৰ মানুহ কেনে ধৰণৰ খাদ্যৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত জ্যেষ্ঠ লোক এজনক সোধা আৰু তেওঁৰ পৰা কথাখিনি জানি লৈ এই বিষয়ে তলত লিখা—
ক) ভাত
খ) ৰুটী
গ) কচুৰী
ঘ) থেপ্লা
ঙ) ঢক্লা
আমি খোৱা খাদ্যবোৰত পৰিপোষক নামেৰে কিছুমান উপাদান থাকে যিবোৰ আমাৰ শৰীৰৰ বাবে আৱশ্যকীয়৷ এনে ধৰণৰ প্ৰধান পৰিপোষকবোৰ হ’ল— কাৰ্ব’হাইড্ৰেট, প্ৰ’টিন, স্নেহ পদাৰ্থ, ভিটামিন আৰু খনিজ লৱণ৷ ইয়াৰ উপৰি আমাৰ আহাৰত থকা আঁহযুক্ত খাদ্য আৰু পানীও আমাৰ শৰীৰৰ বাবে প্ৰয়োজন৷
সুস্বাস্থ্য আৰু শৰীৰৰ বৃদ্ধিৰ বাবে আমি সদায় খোৱা খাদ্যত এই উপাদানবোৰ থকা আৱশ্যক৷ পৰিপোষকবোৰে আমাৰ শৰীৰক কেনেদৰে সহায় কৰে তোমালোকে জানানে? পাঠ্যপুথিত চাই লোৱা আৰু তলৰ ক্ৰিয়াকলাপ কৰা৷
কাৰ্য—১ খালী ঠাই পূৰ কৰা—
১) শক্তিদায়ক খাদ্য হ’ল স্নেহপদাৰ্থ আৰু কাৰ্ব’হাইড্ৰেট ৷
২) ‘শৰীৰবৰ্দ্ধক’ খাদ্য হ’ল প্ৰ’টিন ৷
কাৰ্য—২ তলত দিয়াবোৰৰ পৰা শুদ্ধ উত্তৰটো বাছি উলিওৱা—
১) কাৰ্ব’হাইড্ৰেট বেছিকৈ থকা খাদ্যবোৰ হ’ল—
ক) আলু, মাকৈ, ঘেঁহু, কুঁহিয়াৰ
খ) মাংস, মাছ, কণী, দাইল
গ) আম, অমিতা, সুমথিৰা, কল
ঘ) শাক, পিঁয়াজ, আদা, বিলাহী
উত্তৰ: ক) আলু, মাকৈ, ঘেঁহু, কুঁহিয়াৰ
২) বেছিকৈ প্ৰ’টিন থকা খাদ্যবোৰ হ’ল—
ক) আম, অমিতা, সুমথিৰা, কল
খ) আলু, ভাত, ঘেঁহু, চেনি
গ) বন্ধাকবি, ভেণ্ডী, পিঁয়াজ, বিলাহী
উত্তৰ:
৩) আমাক ৰোগৰ পৰা ৰক্ষা কৰা পৰিপোষক হ’ল—
ক) ভিটামিন আৰু খনিজ লৱণ
খ) কাৰ্ব’হাইড্ৰেট আৰু স্নেহ পদাৰ্থ
গ) প্ৰ’টিন আৰু কাৰ্ব’হাইড্ৰেট
ঘ) ৰুক্ষাহাৰ বা ৰাফেজ আৰু খনিজ লৱণ
উত্তৰ: ক) ভিটামিন আৰু খনিজ লৱণ
কাৰ্য—৩ আমাৰ খাদ্যত থকা প্ৰধান পৰিপোষকবোৰ হ’ল—
ক) কাৰ্ব’হাইড্ৰেট
খ) প্ৰ’টিন
গ) স্নেহ পদাৰ্থ
ঘ) ভিটামিন
ঙ) খনিজ লৱণ
কাৰ্য ৪— ‘ক’ স্তম্ভৰ লগত ‘খ’ স্তম্ভ মিলোৱা—
| স্তম্ভ ‘ক’ | স্তম্ভ ‘খ’ |
|---|---|
| ক) শ্বেতসাৰ | ক) গ্লুক’জ |
| খ) প্ৰ’টিন | খ) মাহ |
| গ) স্নেহপদাৰ্থ | গ) আলু |
| ঘ) চেনি | ঘ) কেলছিয়াম |
| ঙ) খনিজ লৱণ | ঙ) মাখন |
উত্তৰ:
| স্তম্ভ ‘ক’ | স্তম্ভ ‘খ’ |
|---|---|
| ক) শ্বেতসাৰ | ক) আলু |
| খ) প্ৰ’টিন | খ) মাখন |
| গ) স্নেহপদাৰ্থ | গ) মাহ |
| ঘ) চেনি | ঘ) গ্লুক’জ |
| ঙ) খনিজ লৱণ | ঙ) কেলছিয়াম |
কাৰ্য—৫
এজন মানুহে খোৱা আহাৰত কোনবিধ উপাদানৰ অভাৱৰ বাবে তলত উল্লেখ কৰা সমস্যাবোৰ দেখা দিয়ে, সেয়া তোমাৰ কিতাপৰ পৰা উল্লেখ কৰা—
ক) মানুহ এজনে স্কাৰ্ভি ৰোগত ভুগিছে
উত্তৰ: ভিটামিন C-ৰ অভাৱৰ বাবে
খ) মানুহ এজনৰ দৃষ্ট শক্তি কমিছে
উত্তৰ: ভিটামিন A-ৰঅভাৱৰ বাবে
গ) মানুহ এজনে ৰক্তহীনতাত ভুগিছে
উত্তৰ: লো বা আইৰনৰঅভাৱৰ বাবে
কাৰ্য—৬
শব্দ শৃংখল
এটা মূৰৰ পৰা আনটো মূৰলৈ
১) তেলেতীয়া দাগ লাগিলে খাদ্য বস্তুত কি থকা বুজায়?
২) কাৰ্ব’হাইড্ৰেট আৰু স্নেহ পদাৰ্থক আৰু কি বুলি জনা যায়?
৩) আঁহজাতীয় খাদ্যৰ অইন নাম৷
তললৈ—
৪) কাৰ্ব’হাইড্ৰেটৰ আন এটা অংশ৷
৫) খাদ্যত থকা উপাদান৷
(আগৰ পাঠৰ পুনৰালোচনা)
অতীত কালৰে পৰা মানুহে খোজকাঢ়ি বা প্ৰাণীৰ সহায়ত এঠাইৰ পৰা আন ঠাইলৈ অহা-যোৱা কৰি আহিছে৷ এখন ঠাইৰ পৰা আন এখন ঠাইলৈ অহা যোৱা কৰা কাৰ্যই হৈছে যাতায়াত৷ চকাৰ আৱিষ্কাৰ হোৱালৈকে বা হোৱাৰ কিছু পিছলৈকে যাতায়াত ব্যৱস্থা অতি নিম্নমানৰ আছিল৷ কিন্তু আজিকালি বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি বিদ্যাৰ উন্নতিৰ লগে লগে দ্ৰুত আৰু উন্নত মানৰ যাতায়াত ব্যৱস্থাৰ সম্ভৱ হৈছে৷ বিভিন্ন ৰাজ্য আৰু দেশৰ মাজত যাতায়াতৰ বাবে আমাৰ দেশত ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথ, ৰে’লপথ, জলপথ আৰু আকাশী পথৰ ব্যৱস্থা আছে৷ এই পথবোৰেৰে বিভিন্ন ধৰণৰ যান-বাহনৰ সহায়ত এঠাইৰ পৰা আন ঠাইলৈ মানুহ আৰু বয়-বস্তু কঢ়িওৱা হয়৷ বিভিন্ন পথেৰে বিভিন্ন যান-বাহনৰ জৰিয়তে সম্পন্ন কৰা যাতায়াত ব্যৱস্থাকে পৰিবহণ ব্যৱস্থা বোলে৷ আমাৰ দেশত ৰে’ল পৰিবহণ, পথ পৰিবহণ, জল পৰিবহণ আৰু আকাশী পথ পৰিবহণৰ উপৰি ৰচী-পৰিবহণ ব্যৱস্থাও আছে৷ বিভিন্ন দেশৰ মাজত যোগাযোগ
তথা শান্তি-সম্প্ৰীতি অটুত ৰাখিবলৈ আৰু দেশৰ শিক্ষা, কৃষি, শিল্প-বাণিজ্য, অৰ্থনীতি আদি দিশৰ বিকাশ উন্নত কৰিবলৈ উন্নত মানৰ যাতায়াত তথা পৰিবহণ ব্যৱস্থাৰ অতি আৱশ্যক৷
ক্ৰিয়াকলাপ-১
পঞ্চম শ্ৰেণীৰ পৰিৱেশ অধ্যয়নৰ ‘যাতায়াত’ নামৰ পাঠটোৰ পৃষ্ঠা নং ৭৩ ত সন্নিৱিষ্ট থকা ছবিবোৰলৈ মন কৰা আৰু তাৰ পাছত তলৰ তালিকাখন পূৰ কৰা—
| যান-বাহনৰ নাম | ক’ত চলে | পথটোৰ নাম (জলপথ/ স্থলপথ/ আকাশী পথ) |
|---|---|---|
| মটৰচাইকেল | আলিবাটত | স্থলপথ |
| চাইকেল | আলিবাটত | স্থলপথ |
| বাছ | আলিবাটত | স্থলপথ |
| কাৰ | আলিবাটত | স্থলপথ |
| ৰিক্সা | আলিবাটত | স্থলপথ |
| ট্ৰেইন | ৰে’লপথত | স্থলপথ |
| এইৰ’প্লেইন | আকাশত | আকাশীপথ |
| হেলিকপ্টাৰ | আকাশত | আকাশীপথ |
| নাও | পানীত | জলপথ |
| ফেৰী | পানীত | জলপথ |
| জাহাজ | পানীত | জলপথ |
কাৰ্য-২ পাঠ্যপুথিখনত থকা পাঠটো মনোযোগেৰে পঢ়ি তলৰ প্ৰশ্নসমূহৰ উত্তৰ কৰা—
শুদ্ধ উত্তৰটো বাছি উলিওৱা—
ক) ডিব্ৰু-শদিয়া ৰে’লপথ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল—
⌾ ১৮৮০-৮১ চনত
⌾ ১৮৮২-৮৪ চনত
⌾ ১৮৮৪-৮৬ চনত
⌾ ১৮৮৬-৮৮ চনত
উত্তৰ: ১৮৮২-৮৪ চনত
খ) তলৰ কোনটো ৰে’ল পৰিবহণৰ ব্যৱস্থা নহয়?
⌾ ব্ৰডগজ
⌾ মিটাৰগজ
⌾ ৰেইনগজ
⌾ ঠেকগজ
উত্তৰ: ৰেইনগজ
গ) ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথক তলৰ কোনটো পৰিবহণ ব্যৱস্থাই সামৰি লৈছে?
⌾ ৰে’ল পৰিবহণ ব্যৱস্থা
⌾ জল পৰিবহণ ব্যৱস্থা
⌾ পথ পৰিবহণ ব্যৱস্থা
⌾ আকাশী পথ পৰিবহণ ব্যৱস্থা
উত্তৰ: পথ পৰিবহণ ব্যৱস্থা
ঘ) উত্তৰ পূৰ্বাঞ্চলৰ কোন দুখন ৰাজ্যত এতিয়াও ৰে’লপথৰ ব্যৱস্থা নাই?
⌾ নাগালেণ্ড আৰু মণিপুৰ
⌾ মিজোৰাম আৰু ত্ৰিপুৰা
⌾ অৰুণাচল আৰু মিজোৰাম
⌾ মেঘালয় আৰু ছিকিম
উত্তৰ: মেঘালয় আৰু ছিকিম
ঙ) ভাৰতৰ প্ৰধান জাহাজ বন্দৰ কেইটা আছে?
⌾ ১০ টা
⌾ ১১ টা
⌾ ১২ টা
⌾ ১৩ টা
উত্তৰ: ১২ টা
চ) পাহাৰীয়া দুৰ্গম অঞ্চলৰ খনিজ পদাৰ্থ কঢ়িয়াবলৈ সহায় লোৱা ব্যৱস্থাটো হ’ল—
⌾ ৰে’ল পৰিবহণ
⌾ ৰচী পৰিবহণ
⌾ আকাশী পথ পৰিবহণ
⌾ পথ পৰিবহণ
উত্তৰ: ৰচী পৰিবহণ
ছ) গুৱাহাটী আৰু দিল্লীৰ মাজত বিমান চলাচল আৰম্ভ হৈছিল—
⌾ ১৯৮০ চনৰ পৰা
⌾ ১৯৮১ চনৰ পৰা
⌾ ১৯৮২ চনৰ পৰা
⌾ ১৯৮৪ চনৰ পৰা
উত্তৰ: ১৯৮১ চনৰ পৰা
){kind=link}